5. Sınıf Fen Bilimleri 4. Ünite Maddenin Hal Değişimi konusu kapsamında sorularda karşınıza çok sık olarak çıkan bir bilgiyi ele alalım. Aslında başlığı şu şekilde de değiştirebiliriz: "Hangi hal değişimleri ısı alarak gerçekleşir?"
Bu soruya cevap verebilmek için önce "Hal Değişimi Nedir?" sorusuna cevap vermemiz gerekir.
Hal Değişimi Nedir?
Maddelerin ısı etkisiyle (ısı alarak veya ısı vererek) bulundukları bir halden başka bir hale geçmesine hal değişimi denir. Hal değişimleri; erime, donma, buharlaşma, yoğuşma, kırağılaşma ve süblimleşme olarak altı başlıkta incelenir.
Hangi Hal Değişimleri Isı Alarak Gerçekleşir?
Bulundukları ortamdan ısı alarak gerçekleşen hal değişimleri;
- Erime
- Buharlaşma ve
- Süblimleşme
olaylarıdır. Bir madde bu hal değişimlerinden birini gerçekleştirdiğinde bulunduğu ortamdan ısı alır. Bu durumda ortamın sıcaklığı azalır. Hal değiştiren madde saf haldeki bir madde ise, ortamdan ısı alıyor olmasına rağmen bu maddenin sıcaklığı değişmez. Çünkü, saf haldeki maddeler hal değiştirirken sıcaklıkları sabit kalır, değişmez.
Örneğin; erime sıcaklığındaki ( 0 °C'taki) bir miktar buza ısı verdiğimizde (veya buz ısı aldığında) buzun sıcaklığı erime olayı tamamlanıncaya kadar değişmez, 0 °C'ta sabit kalır. Buzun tamamı eriyinceye kadar bulunduğu ortamın sıcaklığı azalır.
Bir başka örnek ise, ıslak çamaşır astığımız odanın bir süre sonra serinlemesi de bu duruma örnektir. Çamaşır içindeki su buharlaşırken odadan ısı aldığı için odanın sıcaklığı azalır ve oda soğumaya başlar.